Yüksel Yeşilbağ. 2010. Karakter Eğitimini Standartlar Müfredatıyla Birlikte Gerçekleştirme. Yaşadıkça Eğitim Dergisi, Sayı 110,

The Clearing House, 83: 115-120, 2010

Karakter Eğitimini Standartlar Müfredatıyla Birlikte Gerçekleştirme

Helen R. Stiff-Williams

Çeviren: Dr. Yüksel Yeşilbağ

16 Yaşında bir erkek çocuk velisi olarak oğlum John’un güvenliği ve mutluluğu için sürekli endişe içindeyim. Şehrin banliyösündeki lisenin ortaokul kısmının başında oğlum önce akranları tarafından “değersiz zenci” olarak görülüyordu. Bu özel durumun ardından John’un bu saldırgan ırkçı laflara şiddetle karşılık verip vermeyeceği, fiziksel çatışmaya girip girmeyeceği düşüncesi beni perişan ediyordu. John’a her ne kadar kışkırtmalara nasıl karşılık vereceği öğretilse de küçük oğlumun halen yoğun tahrikler karşısında etkili karar alma becerisi gösterip gösteremeyeceği konusunda kaygılıyım.

Eğitimciler ve aileler olarak hepimiz, çocuklarımızın kötü ve hayatı tehdit eden kararlar alarak yaşamlarını, geleceklerini tehlikeye atacakları kaygısını taşıyoruz. Bizleri kaygılandıran tehlikeli davranışlar erken yaşta cinsel birliktelik ve gelişigüzel cinsel ilişki, alkol ve uyuşturucu kullanımı, hırsızlık ve yıkıcılık gibi suç davranışlarıdır. Amerikan Pediatri Akademisi, ABD’nin dünyadaki en varlıklı 26 ulustan en yüksek genç yaşta cinayetlerin işlendiği ve intihar oranlarının en yüksek ülke olduğunu göstermektedir (Borba, 2001). Josephson Enstitüsü’nün 2008’de ülke çapında 8600 lise öğrencisi üzerinde yaptığı araştırmayı yayınladıkları “Amerikan Gençliğinin Ahlakı Üzerine Raporu”nda erkeklerin %35’i ve kızların %26’sının son 12 ay içinde bir mağazadan bir şey çaldıklarını; dörtte birinden fazlasının bir işe girebilmek için yalan söyleyebileceklerini ve %64’ünün geçen yıl en az bir kere bir sınavda kopya çektiklerini ortaya koymuştur (Josephson Etik Enstitüsü 2008).

Yukarıda bahsedilen ve benzeri konular hakkındaki kaygılar, ulusumuzun karakter eğitimi hareketi konusundaki çalışmalarını artırmaktadır. Karakter eğitiminin geniş ölçekli ve stratejik öğretiminin önemi mesleki alanyazında fazlasıyla ifade edilmiştir. Yüksek kalitede bir karakter eğitiminin değeri olumlu okul iklimleriyle, artan akademik başarıyla ve gelişen insan ilişkileriyle ilgilidir (Solomon, Qatson ve Battistich, 2002). Devletlerin büyük çoğunluğu şimdi karakter eğitiminin kamu okullarının müfredatlarına konulması için yasal düzenlemeler yapmaktadırlar.

Karakter Eğitimi ve Öğrenme Standartları

            Karakter eğitimi hareketi bir başka baskıyla, standartlara dayalı eğitimle çatışmaktadır. Eyalet tarafından zorunlu kılınan öğrenme standartlarını karşılayabilmek için artan baskıların ardından seçmeli derslere verilen önem bütünüle bir ayaklanma yaratmasa da paydaşların tepkisine neden olacaktır. Öğretmenler, müdürler ve aileler anlaşılır bir şekilde zaten standartlara dayalı müfredatın içinde yer alan karakter eğitimi gibi yeni bir konuyu nasıl kabul edeceklerini düşüneceklerdir. Şu andaki okul zamanının %100’ü standartlara dayalı öğretime odaklanıldığı için ek bir proje nasıl önerilebilir?

            Ancak bir çözüm var: Karakter eğitimini belirlenmiş standartların öğretimiyle kaynaştırmak. Bu makalede bu bütünleşmenin başarılması için beşe aşama tanımlıyorum.

1.      Bütün değerlerin temelini oluşturan karar alma mekanizmasının ne kadar iyi olduğunu gösteren, toplumun fikir birliğini yansıtan değerleri ve karakter konularını tanımlayın.

2.      Hedeflere uygun karakter eğitimi konularını tanımlayın ve öğretmenlere, öğretim hedeflerini belirleyecek eyalet standartlarını analiz etme konusunda rehberlik edin.

3.      Eyaletin standartları hakkında ve karakter eğitimi ile uyumlu ünite planları hazırlamaları için öğretmenlere hizmet içi eğitim ve zamanı doğru kullanma eğitimleri sunun.

4.      Öğretmenleri eyalet standartlarını ve karakter gelişimi eğitimini vurgulayan ders aktivitelerini uygulamaları konusunda destekleyin.

5.      Karakter gelişimini bütün yönleriyle etkili biçimde değerlendirebilecek rubrikler ve gözlem araçları gibi performansa dayalı değerlendirmelerin kullanımını artırın.

Karar Filtreleri Geliştirecek Bir Karakter Eğitimi

            Karakter eğitimi ve öğrenme standartlarının bütünleştirilmesi karar alma konusuna odaklanılarak kolaylaştırılır. Karakter eğitimi, yaşamımız boyunca düşünce süreçlerimize aracılık eden ve benim “karar filtreleri” dediğim yapılar içerir. Hayattaki koşulları ve problemleri karşılaştırdığımızda bizi daha ileri götürecek mantıklı bir karara ulaştıracak seçenekleri değerlendiririz. Eğitim süreci, öğrencilerin sağlam karar alma becerisini artıran karar filtreleri geliştirme deneyimlerini içermelidir.

            Karakter eğitiminde bu karar filtrelerini geliştirmeye odaklanma, bilişsel ve duyuşsal süreçleri kapsar. Ne yazık ki standartlara dayalı öğretim üzerine yoğunlaşma, çoğu öğretmenin duyuşsal gelişim yerine bilişsel gelişime daha fazla odaklanmasına neden oldu. Bu gerçekleştiğinde duyuşsal alanda kökleri olan karakter eğitimi, müfredatın temel bir parçası olamamıştır. Sayısız kaynakta da gördüğümüz üzere başarılı yetişkinler hem bilişsel hem duyuşsal süreçlerde güçlü kişilerdir. Analiz, sentez ve değerlendirme gibi bilişsel süreçleri içeren aktivitelerde yetkinlerdir. Fakat aynı zamanda çatışma çözme, yanıtlama, değerlendirme ve bir değer sistemi uygulama gibi duyuşsal yetenekleri de gelişmiştir (Covey, 1989; Goleman, 1995). Bu duyuşsal beceriler başarılı yetişkinlerin aşağıdaki soruları cevaplamalarında yardım eder: Diğer insanların haklarını nasıl gözetirim? Kendime nasıl saygı duyarım? Benden farklı insanlara nasıl davranmalıyım? Sorumluluklarımı nasıl yerine getirmeliyim? Gücümü nasıl yönetmeliyim?

            Bu duyuşsal becerileri geliştirmek, zor durumlarda nasıl tepki vereceğimiz ve insanlara nasıl davranacağımız konusunda en uygun karar filtreleri geliştirmeyle örtüşür. Bu karar filtrelerini de aynı anda geliştiren standartlara dayalı dersler oluşturmak, bilişsel ve duyuşsal zekası gelişmiş başarılı yetişkinlerin karakterini geliştirmede etkili bir yoldur.

Karakter Eğitimi Konusunda Eyalet ve Yerel Düzeydeki Gereklilikler

            Eyaletin zorunlu kıldığı standartlara dayalı müfredatın uyarlanmasıyla benzer biçimde birçok eyalet kendi okullarında öğretilecek karakter nitelikleri ve değerlerini belirlemiştir. 2008 yılında Karakter Eğitimi Ortaklığı (KEO), 18 eyaletin karakter eğitimi standartlarını belirlemiş ve 8 eyalet de karakter eğitimini teşvik eden yasal düzenlemeleri kabul etmiştir. Karakter eğitimi konusunda ulusal görüş birliğinin kanıtı olarak federal hükümet okullardaki karakter eğitimini desteklemek için kırk eyalete kaynak ve ödenek ayırmıştır (http://www.character. org). Karakter nitelikleri ve değerleri konusundaki bu eğitim hareketiyle okullar, standartlara dayalı müfredatın baskısına rağmen öğrencilerin karakter gelişimlerini ele almaya mecbur bırakılmışlardır.

            Eyaletin karakter eğitimi konusundaki beklentisiyle birlikte birçok okul bölgesinin misyon ifadeleri, gençliğin karakter gelişimi ihtiyacını içermiştir. Eyaletin zorunlu kıldığı müfredat standartlarıyla uygun olarak karakter eğitimini de içeren beklentilere ilişkin diğer kanıt, çoğu okul bölgesinin karakter eğitimi konusundaki program çalışmalarını koordine etmekten sorumlu olan bir kişi atamalarıdır. Bu koordinatör, bölgenin değerlerini yansıtan bir görüş oluşturmaları konusunda okul müdürlerine ve öğretmenlere yardım etmekle görevlendirilmiştir. Bu eğilim, sınıf öğretmenlerinin gençliğin karakter gelişimini düzenli olarak ele almaları beklentisinin kanıtıdır. Sınıf öğretmenlerinin sistematik olarak ve bilerek eyaletin zorunlu kıldığı standartlar müfredatının öğretimiyle birlikte karakter eğitimini de sunmaları beklenmektedir. Böylece bu makalede ifade edilen süreç, standartlara dayalı müfredat ile karakter eğitimini aynı anda sunmada oldukça önemlidir.

Karakter Eğitimini Akademik Standartlarla Birlikte Gerçekleştirme

            Karakter eğitimini standartlara dayalı eğitimle bütünleştirmek için eğitim planlaması sürecine daha ayrıntılı bakmalıyız. Bir standardı yalnızca bilişsel vurgusundan dolayı incelemek yerine bakışımızı duyuşsal alanı da öğretme fırsatı sunan standardı incelemeye doğru genişletmeliyiz.

            Bu süreci göstermek için New York eyaletinin İngilizce ve dil dersi standardını (orta düzeydeki) kullanacağım. Standart şöyledir: “Öğrenciler, başkalarıyla iletişimi geliştirmek için sözlü ve sözlü olmayan becerileri kullanırlar”. Öğretmenin, bilişsel alanın uygulaması düzeyinde öğrencilerin başarı göstermeleri beklenen alanda (bilişsel alan) öğretim yapacağı açıktır. Bu standardın bilişsel yönünün başarıldığını kanıtlamak için bir öğrencinin iletişim durumlarında sözel ve sözel olmayan becerileri göstermesi gerekecektir.

            Şimdi bakış açımızı genişletelim ve bu aynı standardın karakter eğitimi konusunda duyuşsal beceri öğretiminde sunduğu fırsatları inceleyelim. Standardı ifade ederken bir öğretmen, çatışma çözme ile ilgili öğretimi kolaylıkla başkalarına saygı, kişiler arası becerilerin geliştirilmesi, işbirliği ve diğer değer ve bilişsel becerilerle birleştirebilir. Bu duyuşsal beceriler sınıfın üyeleri arasındaki gerçek iletişimle gösterilebilir.

            Maryland eyaletinin 3. sınıf Sosyal Bilimler dersi standardına bakalım: “Öğrenciler karar alma durum ve süreçlerini tanımlarlar” (Maryland Eğitim Bölümü). Bilişsel öğretim için öğretmen, öğrencilere karar alma durumlarını ve bu süreçte uygulama aşamalarını tanımlama öğretimine odaklanabilir. Duyuşsal alandaki öğretim için ise öğrencilerin çeşitli durumlarda etkili kararlar almalarını destekleyecek karakter nitelikleri ve değerlerini dikkate almalıdır.

            Aynı şekilde matematik ve fen gibi alanlarda da karakter gelişimini öğretmek mümkündür. Her bir standartta bilişsel öğretim ve uygun duyuşsal öğretimi belirlemek için aynı öğretim planlaması süreci uygulanmalıdır. Bu süreci ileri matematik öğretiminde göstermek için Virginya eyaletinin şu standardına bakalım: “Öğrenci, problemleri çözmek için integrasyonu (tümleştirme) kullanır. Bu, kutup eğrileriyle sınırlandırılmış alanları, Hooke Kanununu ve uygun olmayan integralleri kapsar”. (Virginya Eğitim Bölümü)

            Bu matematik standardı, belli parametreler içeren problemlere çözümler bulmak için integrasyon (tümleştirme) ilkelerinin uygulanmasını gerektirir. Karakter gelişimi ve akademik içerikle birlikte sunulabilecek duyuşsal öğretim açısından azmin/sabrın, sınıftaki öğretim süresince vurgulanması gereken bir karakter niteliği olduğu açıktır. Böylece ileri matematikte Virginya eyaletinin bu standardını uygulamak için öğretmen, standartların bilişsel gerekliliklerini ifade edebilir ve başa çıkması zor görevlerle karşı karşıya kaldıklarında öğrencilerin sabır göstermelerine vurgu yapabilirler.    

            Başka bir örnek, Teksas eyaletinin 7. sınıf fen dersindeki şu standarttır: “Ekosistemleri tanımlar, örnekler verir ve bir ekosistem içinde karşılıklı bağımlı olan canlı ve cansız faktörleri sıralar.” Bir fen öğretmeni, ekosistemleri öğreterek ve canlı ve cansız faktörleri açıklayarak bu standardın gerçekleşmesini sağlayabilir. Bu, insanlar arasındaki karşılıklı bağımlılık, işbirliği ve ilişkiler gibi karakter eğitimi konularında atılacak küçük bir adımdır. Bu standardın öğretimine odaklanan karakter eğitimi, karşılıklı bağımlılık, işbirliği ve ortakyaşamla ilgili ilişkileri vurgulayan bir sınıf etkinliği olarak işbirlikçi öğrenmeyi kapsar.

            Bu çalışmada incelenen ve tartışılan standartların bir derlemesi Tablo 1’de verilmiştir. Bu tabloda bilişsel ve duyuşsal alanların öğretimi eyalet standartlarıyla birlikte ayrı ayrı gösterilmiştir.

Karakter Eğitimi Standartları

            İngilizce/dil, sosyal bilimler, matematik ve fen gibi temel alanlardaki eyalet standartlarının yanı sıra birçok eyalet, karakter gelişiminin başka yönlerine odaklanan standartlar zorunlu kılmışlardır. Bir New York Eyaleti standardı (kariyer gelişimi/mesleki çalışmalar –ilkokul düzeyi) şöyledir: “Öğrenciler birey ve genelde toplum için çalışmanın değerini bilirler”. Bu standardın doğrudan çalışmanın değerinin öğretimine, dolayısıyla duyuşsal alana odaklandığı açıktır. Bu standardı uygulamak için öğretmen, çalışmanın doğası ve biçimleri hakkında bilişsel öğretimle başlayabilir, ondan sonra çalışmanın değerini öğrencilere anlatarak derse devam edebilir. Çalışma hakkında bilişsel ve duyuşsal alanın planlı öğretiminin ardından sınıf öğretmeni, öğrenci davranışını gözleme ve bir kontrol listesi üzerinde ölçütleri işaretleme gibi performansa dayalı değerlendirme stratejileri kullanarak öğrencilerin çalışmanın değerini anlayıp anlamadıklarını görmelidir.

            Kentucky, “Pratik yaşam” kategorisi altında özel olarak karakter gelişiminin çeşitli yönlerine odaklanan standartlar getiren bir başka eyalettir. Kentucky’deki karakter eğitimi standartlarına bir örnek olarak şu standart verilebilir: “Çatışma çözme stratejileri (örneğin akranların arabuluculuğu, yüzleşmeden kaçınma) ve çatışmanın nedenlerinin incelenmesi (şiddet, taciz, para problemleri, sağlık problemleri, baskıcı çevre ve ırkçılık gibi), ailelerde, okullarda ve toplumlarda barışçı sonuçlar doğurabilir.” Bu standart, özel olarak karakter gelişimiyle ilgili çatışma çözme, çatışmanın nedenleri ve barışçıl ortamlar arama öğretimine odaklanmıştır.

            Utah, İngilizce ve dil’de karakter eğitimi standartlarını temel akademik standartlarla bütünleştiren üçüncü bir model sunmaktadır: Bir standart örneği: “bireysel kararların başkalarınca niçin kabul edildiğini veya edilmediğini açıklar”. İngilizce ve dil standartları arasında sınıflandırılmış bu standardın merkezi açık olarak karakter gelişimidir. Bir öğretmen, bu standardın öğretiminde, öğrencilerin başkalarıyla olumlu ilişkiler geliştirmelerine yardım etmeyi amaçlayabilir ve insanların konuları nasıl farklı şekillerde algıladıkları konusunda duyarlılıklarını geliştirebilir. Seçmeli yanıtlardan oluşan bir test, böyle bir standardın başarısını değerlendirmede uygun bir yol olmayabilir. Öğrencilerin karar almayı etkileyen faktörleri nasıl algıladıkları konusunda sözlü veya yazılı açıklamalarda bulundukları performansa dayalı bir değerlendirme tekniği daha uygun olabilir.

Tablo 1: Öğretim Standartları Müfredatı ve Karakter Gelişimi

Eyalet Standardı	Temel Akademik Müfredat (Bilişsel Öğretim)	Karakter Eğitimi (Duyuşsal Öğretim)
New York İngilizce ve Dil, Orta Düzey: “Öğrenciler, başkalarıyla iletişimlerini geliştirmek için sözel ve sözel olmayan becerileri kullanırlar.”	·         Sözel ve sözel olmayan beceriler ·         Başkalarıyla etkili iletişim kurmayı gösterme	·         Çatışma çözme ·         Başkalarına saygı ·         Kişilerarası ilişkiler ·         İşbirliği
Maryland, Sosyal Bilimler, 3. sınıf: “Öğrenci karar alma durum ve süreçlerini tanımlar”	·         Karar alma durumlarını tanımlama ·         Karar almadaki aşamaları uygulama	·         Karar almayı etkileyen değerler (maliyetler, kaynakların varlığı, uzun dönemli fayda, başkaları üzerindeki etki)
Virginya İleri Düzey Matematik: “Öğrenci, problemleri çözmek için integrasyonu (tümleştirme) kullanır. Bu, kutup eğrileriyle sınırlandırılmış alanları, Hooke Kanununu ve uygun olmayan integralleri kapsar”.	·         Programları çözmek için integrasyonu uygulama ·         Kutup eğrileri ·         Bir yolun uzunluğu ·         Çalışma ·         Uygun olmayan integraller	·         Sabır ·         Çalışan kalitesi ·         Kesinlik
Teksas Fen, 7. sınıf: “Ekosistemleri tanımlar, örnekler verir ve bir ekosistem içinde karşılıklı bağımlı olan canlı ve cansız faktörleri sıralar.”	·         Bir ekosistemdeki karşılıklı bağımlılık ·         Canlı ve cansız faktörler	·         Karşılıklı bağımlılık ·         İşbirliği ·         İnsanlar arasındaki ilişkiler
New York, Kariyer Geliştirme/Meslek Çalışmaları, İlkokul Düzeyi: “Öğrenciler birey ve genelde toplum için çalışmanın değerini bilirler”.	·         Çalışmanın doğası ·         Çalışma türleri ·         İş yapmaya hazırlık ·         Toplumda çalışmanın rolleri	·         Çalışmanın değeri ·         Sorumlulukları gerçekleştirme
Kentucky Pratik Yaşam: “Çatışma çözme stratejileri (örneğin akranların arabuluculuğu, yüzleşmeden kaçınma) ve çatışmanın nedenlerinin incelenmesi (şiddet, taciz, para problemleri, sağlık problemleri, baskıcı çevre ve ırkçılık gibi), ailelerde, okullarda ve toplumlarda barışçı sonuçlar doğurabilir.”	·         Çatışmanın doğası ·         Çatışma çözme stratejileri ·         Çatışmayı inceleme aşamaları ·         Çatışmanın nedenleri	·         Sosyal beceri geliştirme ·         Başkalarına saygı ·         Açık fikirlilik ·         İnsan ilişkileri ·         Olumlu ilişkilerin değeri
Utah İngilizce/Dil: “bireysel kararların başkalarınca niçin kabul edildiğini veya edilmediğini açıklar”.	·         Karar alma sürecindeki aşamaları ·         Karar almada mantık	·         Başkalarıyla olumlu ilişkiler kurma ·         Başkalarının algılarının nasıl farklı olduğunu fark etme ·         Başkalarının algılarına karşı duyarlılık

Eyalet Standartları ile Karakter Eğitimini Birleştirme

            Karakter eğitimi ile standartlara dayalı öğretimi etkili olarak birleştirmeyi desteklemek için hizmet içi eğitim ve öğretmenlere bu birleştirme için zaman tanımak gerekir. Öncelikle okul liderleri sınıfta karakter eğitimi olarak neyin öğretileceği konusunda tam bir anlayış oluşturmaları için öğretmen uyum planları düzenlemelidir. Ondan sonra karakter eğitimi için planlanan üniteler ile zorunlu kılınan temel müfredat standartlarının bütünleştirilmesi konusunda öğretmenlere profesyonel destek sağlanmalıdır. Sonuç olarak öğretmenlere karakter eğitimi ile standartları bütünleştiren yüksek kalitede ünite ve ders planları hazırlamaları için zaman tanınmalıdır.

            Birçok okul bölgesinde öğretimin kalitesinin ve öğrenci öğrenmesinin temelini baltalayan iki faktör vardır: (1) yetersiz hizmet içi eğitim (Reeves 2009) ve (2) yüksek kalitede öğretimin hazırlanması için yeteri kadar işbirlikçi planlama zamanının olmayışı (Darling-Hammond and Richardson 2009; DuFour ve Marzano 2009). Ülke çapında sayısız k12 öğretmeniyle yaptığım görüşmelerde ünite planlarının sınıftaki müfredatın uygulanmasından önce geliştirilip geliştirilmediği hakkında birçok soru aldım. Değişmez biçimde, birçok öğretmen, ünite planı hazırlama ile ilgili yeterli eğitimi almadıkları için ünite planları geliştirmediklerini ve böyle işbirlikçi bir planlamayı tamamlamak için yeterli zamanlarının olmadığını itiraf etmişlerdir.

            Okul liderleri, temel personel eğitimleri sunmalı ve karakter eğitimi ile standartlara dayalı müfredatı bütünleştirmeleri için öğretmenlere planlama zamanı tanımalıdır. Öğretmenlerin, karakter eğitimi ile standartların günlük olarak bütünleştirilmesini içeren üniteler ve dersler planlamaları için zamana ihtiyaçları vardır. Bu stratejik bütünleştirme, ünitenin amaçları ve dersin hedefleriyle, standartlara ve karakter eğitimine odaklanan içerikle, öğretim teknikleriyle, öğrencilerin öğrenmesiyle, performansa dayalı öğrenci değerlendirmeleriyle ve kapsamlı sınıf yönetimiyle görülebilir.

Kaynaklar

Borba, M. 2001. Building moral intelligence: The seven essential virtues that teach kids to do the right thing. San Francisco: Jossey-Bass.

Character Education Partnership. 2008. http://www.character.org/ (accessed June 3, 2002).

Covey, S. R. 1989. The seven habits of highly effective people. New York: Simon & Schuster.

Darling-Hammond, L., and N. Richardson. 2009. Teacher learning: What matters? Educational Leadership 66 (5): 46–53.

DuFour, R., and R. Marzano. 2009. High-leverage strategies for principal leadership. Education Leadership 66 (5): 62–68.

Goleman, D. 1995. Emotional intelligence: Why it can matter more than IQ. New York: Bantam.

Josephson Institute of Ethics. 2008. 2008 report card: The ethics of American youth. Marina del Rey: Josephson Institute of Ethics.

Kentucky Department of Education. n.d. Kentucky standards. http://

www.education.ky.gov/KDE/Instructional+Resources/Curriculum +Documents+and+Resources/Core+Content+for+Assessment/ Core+Content+for+Assessment+4.1/ (accessed June 5, 2002 and October 1, 2006).

Maryland Department of Education. n.d. Maryland content standards. http://www.msde.state.md.us/(accessed February 24, 2002).

More adults are on parole, probation or in prison. 2002. Miami Herald, August 26, 2002, 7A.

New York Department of Education. n.d. New York State learning standards. http://www.emsc.nysed.gov/cte/cdlearn/documents/ CDOS-Elem-Career and Universal.pdf (accessed June 6, 2002 and December 2009).

Pew Center on the States. 2009. One in 31: The long reach of American corrections. http://www.pewcenteronthestates.org/topic category.aspx?category=528 (accessed October 31, 2009).

Reeves, D. B. 2009. Leading change in your school: How to conquer myths, build commitment, and get results. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.

Texas Department of Education. n.d. Texas essential knowledge and skills (TEKS) in public schools. http://www.tea.state.tx.us/teks/(accessed October 8, 1999).

Utah Department of Education. n.d. Utah core standards. http://www.uen.org/core/(accessed October 8, 1999).

Virginia Department of Education. n.d. Virginia standards of learning. http://www.pen.k12.va.us/VDOE/Superintendent/Sols/home.shtml (accessed September 15, 1999).